پایه ی نــهـــم (پاسخ فعالیت ها)

پاسخ فعالیت های فصل اول- درس1         

صفحه4

1ــ زمین و سه سیاره دیگر درونی منظومه خورشیدی (تیر، زهره، بهرام) چه تفاوتهایی دارند؟

زمین بزرگترین سیاره دربین سیاره های درونی است. تنها سیاره ای که بخش بزرگتری ازسطح آن را آب فراگرفته. تنها سیاره ای که درآن حیات( موجودات زنده) وجود دارد.

2ــ سه تفاوت سیاره  های درونی و بیرونی منظومه خورشیدی را بیان کنید  (مدار گردش، جنس و ترکیب، قمر).

 سیارات درونی:

 الف)در مداریکوچکتر نزدیک به خورشید قرار دارند.وتناوب مداری کمی دارند.

 ب)سیارات درونی بیشتر از سنگ ساخته شده‌اند.

 ج)نسبت به سیارات بیرونی، کوچک‌تر و چگال‌ترهستند.

 د) شمار ماه‌های این سیارات کم یا هیچ است و هیچ حلقه سیاره‌ای پیرامون آن‌ها وجود ندارد.

سیارات بیرونی:

الف)دوراز خورشید ودرمداری بزرگتر نسبت به خورشید قراردارند . وتناوب مداری بسیار زیادی دارند

ب)عمدتاً از گازهای مختلف ساخته شده‌است.

ج)از آن‌جا که این سیارات از گاز ساخته شده‌اند، دارای چگالی کم وبزرگترهستند.

د) غول‌های گازی به سرعت می‌چرخند و پیرامون خود دارای حلقه هستند و ماه‌های بسیاری نیز دارند.

3ــ الف) پرسوجو کنید که آیا تاکنون در اکتشافات فضایی، اثری از حیات در نقاط دیگر فضا یافت شده است.

این سوال همواره ذهن دانشمندان را به خود مشغول کرده است. از آنجا که مواد شیمیایی ارگانیک همه جا پراکنده هستند، این احتمال وجود دارد که در چنین جهان بزرگی سیارات دیگری مانند زمین وجود داشته باشند و امکان حیات در آنها فراهم باشد. اما هیچکس نمیداند که چه چیزی سبب آغاز حیات روی کره زمین شده است.

ب) به نظر شما چرا در کاوشهای فضایی به تحقیق درباره سیاره مریخ (بهرام) بسیار توجه میشود؟

چون کاوشگران نشانه هایی از حیات دراین سیاره یافته اند.که چند مورد ازآنها عبارتنداز:

1-گازمتان: این گاز نشانه حضور حیات است. متان در سیاره سرخ از این جهت مهم است که در زمین، ۹۵ درصد گاز متان از ارگانیسم‌های میکروبی متصاعد می‌شوند.

 2-وجود سنگ آهن: مریخ نورد ناسا نوعی سنگ آهن به نام «هماتیت» در سطح این سیاره یافته است که یک ماده ی معدنی مهم در ساختار زمین نیز می باشد

. 3-وجودآب مایع: ه گفته پژوهشگران این آب احتمالا در لایه های نزدیک به سطح سیاره مذکور وجود دارد و ظاهرا بسیار هم شور است و می تواند برای گونه خاصی از میگوها به نام میمون دریایی مناسب باشد.
پژوهشگران تیم کاوشگر کنجکاوی با در نظر داشتن نتایج بدست آمده از تحقیقات ربات ها روی دما و رطوبت این سیاره دریافته اند که در برخی از شب های مریخی، شرایط به اندازه ای خوب بوده که نوعی شورآب در آن تشکیل شود.

4ــ الف) با مراجعه به کتابهای علوم و نجوم یا پایگاههای اینترنتی، چند مورد از شگفتیهای کهکشانها و اجرام آسمانی، منظومه خورشیدی و سیاره زمین را استخراج کنید و در کلاس بخوانید.

برعهده دانش آموز

ب) به نظر شما، تفکر در این شگفتیها چه ارتباطی با موضوع خداشناسی دارد؟

نگاه پویا و پرسشگر به هستی و طبیعت، تلنگری است تا حقیقت جاودان را دریابیم؛ جهان آفرینش و نقش های بدیع و طرحهای زیبا و دل انگیز آن، کتاب فوق العاده بزرگی است که هر کلمه اش، دلیلی روشن بر وجود آفریدگار جهان است؛ جهان هستی بهترین و زیباترین کلاس خداشناسی و زبان گویای علم و قدرت و تدبیر الهی است.

پ) از معنی آیه  57سوره غافر چه می فهمید؟

كسى كه توانائى دارد اين كرات عظيم و كهكشانهاى وسيع و گسترده را با آنهمه عظمت بيافريند، و اداره و تدبير كند چگونه از احياى مردگان عاجز و ناتوان خواهد بود؟ اين جهل گروهى از مردم است كه به آنها اجازه درك اين حقايق را نمى دهد.

فعّالیت صفحه6

5ــ ایران در:

الف) نیمکره شمالی قرار دارد یا نیمکره جنوبی؟  نیمکره شمالی زیرا درشمال خط استوا قراردارد.

 ب) درنیمکره شرقی قرار دارد یا نیمکره غربی؟ چگونه میفهمید؟ نیمکره شرقی .زیرا درشرق نصف النهارمبدأ قرار دارد.

6ــ چند کرهٔ جغرافیایی به کلاس بیاورید. هر گروه با یک کره کار کند.
الف) مدار استوا، مدار قطبی شمال، مدار قطبی جنوب، مدار رأسالسرطان و مدار رأسالجدی را روی کره پیدا کنید و نشان دهید.
ب) نصف  النهار مبدأ را پیدا کنید و درجه آن را بخوانید. امتداد نصفالنهار مبدأ را در آن سوی کره پیدا کنید و درجه آن را بخوانید . نصف النهار180 درجه

فعّالیت صفحه7

7ــ به کمک معلم، چند کره جغرافیایی را به کلاس بیاورید؛ به طوری که هر گروه، یک کره در اختیار داشته باشد. سپس در
هر گروه:
 الف) طول و عرض جغرافیایی یک مکان را که درجه آن صفر است، روی کره نشان دهید.

محل برخورد خط استوا و نصف النهار مبدأ( نقطه ای در اقیانوس اطلس).

ب) سه مکانی را که روی یک مدار قرار دارند، در نظر بگیرید و بگویید آیا این سه مکان عرض جغرافیایی یکسانی دارند؟ چرا؟  بله. چون هرسه نسبت به خط استوا به یک اندازه فاصله دارند.

پ) سه مکانی را که روی یک نصفالنهار قرار دارند، در نظر بگیرید و بگویید آیا این سه مکان طول جغرافیایی یکسانی دارند؟ چرا؟  بله .چون هرسه نقطه ازنصف النهار مبدأ فاصله یکسانی دارند.

8ــ کاربرگه ٔ های شماره 1و 2را کامل کنید

فعّالیت صفحه8

شهر مکه در کشور عربستان و در جنوب غربی ایران واقع است.
بنابراین، در ایران ما به سمت جنوب غربی نماز میخوانیم و هرگاه میخواهیم
جهت قبله را پیدا کنیم، ابتدا جهت جنوبرا جستوجومیکنیم و سپس
به سمت غرب متمایل میشویم. میزان تمایل ما به سمت غرب در نواحی
مختلف ایران فرق دارد. به نقشه روبه رو توجه کنید و از سه شهر مشهد،
بندرعباس و تبریز خطی به سمت خانه کعبه رسم کنید.
9ــ مردم بندرعباس نسبت به ساکنان تبریز برای اینکه در جهت قبله قراربگیرند، بیشتر به سمت غرب متمایل میشوند یا کمتر؟
 بیشتر

10ــ در آدیس آبابا (اتیوپی) و قاهره، قبله در کدام سمت است؟

درآدیس ابابا دقیقاً به سمت شمال ، درقاهره به سمت جنوب شرقی

11ــ با استفاده از یک نقشه جهان نما بگویید که در مالزی قبله رو به کدام سمت است؟ به سمت شمال شرقی

فعّالیت های فصل اول – درس دوم            

1ــ الف) در زندگی روزانه، ساعت واقعی چه کاربردی دارد؟ تعیین زمان طلوع وغروب خورشید وانجام فرایض دینی(شرعی)

ب) چرا از ساعت ر سمی استفاده میکنیم؟ مثال بیاورید.برای جلوگیری از ایجادناهماهنگی ها در پرواز هواپیماها، حرکت قطارها وکشتی و انواع مسافرت ها و کارهای اداری

 2ــ با توجه به نقشه مناطق زمانی، بگویید اگر کسی از تهران به پاریس سفر کند، باید ساعت خود را جلو بکشد یا عقب؟ چرا؟

 عقب. زیرا نصف النهار پاریس درغرب نصف النهار تهران است ودیرتر درمقابل خورشید قرار می گیرد.

3ــ اگر مسافری از تهران به توکیو (ژاپن) سفر کند، باید ساعت خود را جلو بکشد یا عقب؟ چرا؟

جــلو. زیرا نصف النهار توکیو درشرق نصف النهار تهران است وزودتر درمقابل خورشید قرار می گیرد.

فعّالیت درس2(ص13)

4ــ اگر میانگین سرعت گردش زمین به دور خورشید در یک ثانیه 30کیلومتر باشد، سرعت حرکتزمین به دور خورشید در یک ساعت چقدر است؟

108000کیلومتر درساعت (  30x60=1800x60=108000k/h)

 5ــ موقعیت سه شهر پاریس، لیبرویل و کیپ تاون را با توجه به دایره روشنایی در اول تیرماه و اول دی ماهتوضیح دهید.

درتیرماه خورشید به مدار رأس السرطان عمود می تابد .وطول روزها درآن طولانی وشب ها کوتاه است(تابستان نیمکره شمالی) که شهرپاریس دراین موقعیت قرارگرفته است. درست درهمین زمان درنیمکره جنوبی(شهرکیپ تاون)  کوتاه ترین روزها وبلندترین شب های سال مشاهده می شود(زمستان نیمکره جنوبی). وبعداز گذشت 6ماه عکس این حالت ها در دو نیمکره اتفاق می افتد.( به نقشه های ص13 توجه شود).

6ــ چرا در اول تیر ماه در ناحیه مدار قطبی شمال، طول یک روز 24ساعت و به عکس در مدارقطبی جنوب، طول یک شب 24ساعت است؟

 چون خورشید به مدار رأس السرطان عمود می تابداز آنجا که در تابستانِ نیمکره شمالی کج شدگی محور چرخش زمین دقیقا" به سمت خورشید است. نیمکره شمالی کاملاً به سمت خورشید خم می شود ، نور خورشید به طور دائم به قطب شمال می تابد. وشش ماه غروب ندارد که به اصطلاح روز قطبی و یا تابستان قطبی معروف است.در این مدت قطب شمال در روشنایی روز ( بدون شب ) و قطب جنوب در تاریکی ( بدون روز ) قرار دارد. اما پس از 6 ماه که نورخورشید به مدار رأس الجدی عمود می تابد ، عکس حالت بالا رخ می دهد ؛ یعنی در قطب شمال ، تاریکی و در قطب جنوب ، روشنایی روز حکم فرما خواهد شد.

7ــ در روزهای پاییز که این درس را مطالعه میکنید چند نقطه از اتاقهای خانه تان را که تابش آفتابدر آنجا مشاهده میشود علامت بزنید. سپس این نقاط و موقعیت آفتاب را در فصل زمستان و بهارنیز مشاهده کنید.چه نتیجه ای میگیرید؟

 درفصل تابستان که نورخورشید تمایل کمی دارد، کمتر به داخل اتاق ها می افتد .ولی درفصول پاییز وزمستان که نور خورشید تمایل بیشتری دارد، به سطح بیشتری از فضای اتاق می افتد.

پاسخ فعالیت های فصل دوم - درس3       

فعّالیت
1ــ زیست کره برای حیات به هر یک از سه بخش سنگ کره، آب کره و هوا کره چه نیازی دارد؟ توضیح دهید.

2ــ آیات قرآن کریم را بخوانید و ارتباط آنها را با این درس توضیح دهید.

آیه 29سوره شورا: در قران کریم ذر آیه 29 سوره شوری می فرمایند(از نشانه های خداست آفرینش آسمان ها و زمین و جنبندگانی که در آنها خلق و پراکنده نموده است) می بینی که دراین آیه از جنبندگان و موجوداتی یاد شده که در آسمانها زندگی میکنند. پس بیرون از کره زمین هم موجودات زنده دیگری وجود دارند . اما در این باره که این موجودات زنده انسان اند یا نه قران سخنی نمی گوید.

دانشمندان در تحقيقات گسترده خود به دنبال پاسخ به اين سؤال هستند كه آيا موجودات زنده، نبات، اب، تمدن، در كرات ديگر وجود دارد يا نه؟ حضرت علي(ع) مي فرمايند:" اين ستارگان شهرهايي هستند مانند شهر هاي روي زمين و هر شهري با شهر ديگر با ستوني از نور مربوط مي شود."

آیه 22 سوره بقره: اشاره به زمین ونيروى جاذبه‏اش كه به شما اجازه حركت و استراحت و ساختن خانه و لانه و تهيه باغها و زراعتها و انواع وسائل زندگى مى‏دهد، نعمت ديگرى است، هيچ فكر كرده‏ايد كه اگر جاذبه زمين نبود در يك چشم بر هم زدن همه ما و وسائل زندگيمان بر اثر حركت دورانى زمين به فضا پرتاپ و در فضا سرگردان مى‏شد! سپس به نعمت آسمان مى‏پردازد و مى‏گويد:

 «آسمان را همچون سقفى بر بالاى سر شما قرار داد» (وَ السَّماءَ بِناءً).

منظور از كلمه «سماء» همان جوّ زمين است، يعنى قشر هواى متراكمى كه دور تا دور كره زمين را پوشانده، و طبق نظريه دانشمندان ضخامت آن، چند صد كيلومتر است. اگر اين قشر مخصوص هوا كه همچون سقفى بلورين، اطراف ما را احاطه كرده نبود، زمين دائما در معرض رگبار سنگهاى پراكنده آسمانى بود و عملا آرامش از مردم جهان سلب مى‏شد.

 3ــ جدولی با دو ستون رسم کنید: الف) کوهستانها و ٔ دامنه آنها، ب) جلگه ها و دشتها. سپس، به طورگروهی موارد
استفاده و بهره برداری انسان از هر یک را در همان ستون فهرست کنید.

4ــ گفتوگو کنید و دلیل و مثال بیاورید: به نظر شما امروزه انسان بیشتر زندگی خود را با ناهمواریهای زمین انطباقمیدهد یابرعکس، ناهمواریها را برای مقاصد خود تغییر میدهد یا هر دو؟ میزان دستکاری و دخالت انسان درمحیطهای طبیعی نسبت به گذشته بیشتر شده است یا کمتر؟ چرا؟

درگذشته بیشتر انسان ها خود را با طبیعت منطبق می کردولی به مرور زمان براثر افزایش جمعیت و وتنوع نیازها ، انسانها شروع به دستکاری طبعت نمودند.وتغيير دادن ناهمواريها توسط انسان با هدف بهر برداري از منابع سطحي يا زير زميني انجام مي شود . انسان تا نيروي انديشه ي خود و با استفاده از ابزارهاي گوناگون مانند ماشين آلات و مواد منفجره ناهمواريها را تغيير مي دهد . نمونه هايي از اقدامات انسان که موجب تغييراتي در شکل ظاهر ي زمين مي شوند عبارتند  از :راه سازی، شهرسازی، ایجاد سدها تونل ها و...  .

5ــ به تصاویر بالا دقت کنید و توضیح دهید که در هر یک، انسان چگونه ناهمواریها را تغییر داده است.

پاسخ فعالیت های فصل دوم- درس 4      

1ــ متن را بخوانید.

الف) چرا آب دریای احمر بسیار شورتر از آب دریای شمال است؟ 1- درمنطقه گرم وخشک واقع شده است .2- تبخیرشدید 3-وزش بادهای گرم وخشک صحرای افریقا

ب)به نظر شما برای تهیه آب شیرین از اقیانوسها باید به کدام اقیانوسها بیشتر توجه کرد؟ چرا؟ به اقیانوس هایی که آب شور دارند.زیرا درعملیات جدا سازی آب از نمک معمولا نمک در دریا باقی می ماند. واین موجب بدتر شدن اب های شیرین میشود مکش آب دریا به درون دستگاه ها بچه ماهی ها و فیتو پلانکتون ها را از بین می برد و به زنجیره ها ی غذایی آسیب می رساند. مشکل دیگر این است  که باز گرداندن  شوراب تولید شدهبه دریا به موجودات زنده ی اقیانوس آسیب می رساند. شاید بتوانیم از شدت تأثیرهای مخرب بکاهیم اما این کار نیز باعث بالا رفتن هزینه ها می شود.